محسن جانجان¹، خلیل‌الله بیک‌محمدی²، نسرین بیک‌محمدی³

1.. دانش آموخته کارشناسی باستان‌شناسی-پژوهشگر آزاد

Mohsenjanjan27@Yahoo.Com

2. دانش آموخته کارشناس ارشد باستان‌شناسی-مربی آموزشی پایه 1 دانشگاه علمی‌کاربردی فرهنگ و هنر همدان

 Khalil_Bm@Yahoo.Com

3. دانش آموخته کارشناسی باستان‌شناسی-پژوهشگر آزاد

(همايش ملي مطالعات باستان شناختي غرب ايران-دانشگاه آزاد همدان، اردیبهشت 1392)

چکیده:

ملایر در تقسیم‌بندی‌های جغرافیایی، شامل چهار شهرستان؛ ملایر، سامن، زنگنه و ازندریان و چهار بخش؛ مرکزی، جوکار، زند و سامن است. در پی بررسی و شناسایی بخش‌های ملایر؛ در سال 1390 بخش زند مورد مطالعه قرار گرفت(جانجان 1391). در این پژوهش 72 استقرار از دوره اشکانی شناسایی گردید که به‌مانند؛ سایر نواحی زاگرس‌مرکزی به‌دلیل داشتن دشت‌های میان‌کوهی و دره‌های کوچک و بزرگ، رودخانه‌های فصلی، داشتن مراتع مناسب و ویژگی‌های منحصر به‌فرد، محل مناسبی را جهت حضور برای مردمان، در دوره اشکانی را فراهم آورده و با افزایش استقرارها مواجه می‌شود. محوطه‌های ثبت شده در بخش زند در این بررسی 80 استقرار است که 88.2% محوطه شناسایی شده، حضور دوره اشکانی را در برداشته که 58% استقرارها فقط دوره اشکانی(تک دوره) را در بردارند و 21% استقرارها از دوره اشکانی شکل گرفته و در دوره‌های بعد نیز مسکون بوده است. در مطالعه صورت گرفته مشخص گردید که این بخش؛ استراتژی مناسبی جهت زندگی و استقرارهای فصلی و دایمی را داشته است.

منطقه مورد پژوهش بر اساس دو محوطه نوشیجان و هگمتانه مورد تحلیل قرار می‌گیرد. ثبت و ضبط اطلاعات و تحلیل با استفاده از GIS انجام گرفته است. نوشتار حاضر به‌بررسی و تحلیل الگوی استقرارهای دوران اشکانی بخش زند می‌پردازد.

واژگان کلیدی:

الگوی استقراری، زاگرس‌مرکزی، ملایر، بخش زند، اشکانیان، سفال جلینگی